De vrijheid om volledig onafhankelijk te kunnen kiezen voor een leverancier, applicatie of platform is een van de grondbeginselen van VIPP Babyconnect. Er is nu een alternatief waarbij digitale gegevens uitgewisseld kunnen worden op een manier die deze keuzevrijheid garandeert. Dit is een belangrijke ontwikkeling voor met name netwerkzorg, wat de geboortezorg is.
Nuts
Om te bewijzen dat keuzevrijheid en uitwisseling tussen regio’s praktisch haalbaar zijn, werd in de week van 15-19 november 2021 de zogenaamde proof of concept Nuts Bolt Zorginzage uitgevoerd. Deze proof of concept heeft het bewijs geleverd dat er onderling digitale gegevens uitgewisseld kunnen worden, ongeacht de applicaties en platforms die gebruikt worden. De betrokken leveranciers kunnen de benodigde technologie verder ontwikkelen, zodat dit alternatief voor digitale gegevensuitwisseling op korte termijn gerealiseerd kan worden.
Wil je meer weten over Nuts? Bekijk dit filmpje.
Basis voor opschalen van uitwisseling
Een belangrijk onderdeel is dat deze proof of concept de basis legt om de digitale gegevensuitwisseling in de toekomst op te schalen. Want ook zorgverleners en cliënten buiten de eigen regio kunnen gegevens met elkaar delen. Dit is goed nieuws voor bijvoorbeeld organisaties die landelijk werken, zoals sommige kraamzorgorganisaties. Ook als een cliënt verhuist van de ene naar de andere regio, of bijvoorbeeld op vakantie is en niet haar eigen zorgverlener kan bezoeken, is het mogelijk om eenvoudig gegevens met elkaar te delen.
Wat is er gedaan?
Tijdens de proof of concept hebben we, in samenwerking met leveranciers in de geboortezorg, gegevens gedeeld via een verzameling van internationale open standaarden en gratis open source software (dus openbaar voor iedereen). De verzameling open standaarden en hieraan gerelateerde afspraken heet de Nuts Bolt Zorginzage. De Nuts Bolt Zorginzage is ingebouwd in de applicaties van de deelnemende leveranciers. Iedere leverancier heeft daarbij een eigen knooppunt ingericht met behulp van de open source software van Nuts. Alle deelnemende leveranciers waren in staat om de benodigde ontwikkeling in minder dan 5 dagen af te ronden.
Beproefd in de praktijk
De Nuts-standaarden worden al gebruikt om gegevens uit te wisselen in de zorg. In de regio Drechtstreden delen thuiszorgorganisaties en huisartsen al informatie met elkaar op deze manier. Daarnaast gaan de Nuts-standaarden gebruikt worden voor de uitwisseling tussen ziekenhuizen en instellingen voor langdurige zorg.
Hoe nu verder?
Het nu beproefde alternatief waarbij digitale gegevens uitgewisseld kunnen worden op een manier die volledig onafhankelijke keuzevrijheid garandeert, is goed nieuws voor de regionale partnerschappen. De bewezen standaard Nuts Bolt Inzage kan worden gecombineerd met landelijke initiatieven zoals Twiin, Mitz, ZORG-AB en LSP, maar is er niet van afhankelijk. Samen met andere programma’s gaat VIPP Babyconnect vaststellen hoe deze ontwikkeling past in de gezamenlijke missie om veilige digitale gegevensuitwisseling in de zorg mogelijk te maken.
De standaard Nuts Bolt Zorginzage wordt op korte termijn in conceptversie gepubliceerd. Onder begeleiding van de Taskforce Samen Vooruit start een groep leveranciers op 30 november met een traject om te komen tot een Technische Afspraak Zorginzage. In deze Technische Afspraak worden afspraken vastgelegd die nodig zijn voor een brede en interoperabele toepassing van zorginzage.
Het Afsprakenstelsel Interoperabiliteit Geboortezorg wordt aangevuld met de opgedane kennis. Regionale partnerschappen en andere stakeholders van VIPP Babyconnect worden uitgebreid geïnformeerd over de resultaten en de mogelijke toepassingen lokaal, regionaal en interregionaal. Hiermee komt de start van de regionale implementaties en daarmee het vervullen van de wensen van de eindgebruikers steeds dichterbij.
De proof of concept is uitgevoerd in samenwerking met zorgorganisatie Bovenmaas Prenataal; leveranciers Vrumun, Orfeus, Atermes, HINQ, Caresharing (cBoards viewer), Headease en ZWConnect, de Nuts-community en VIPP Babyconnect.
Vragen en antwoorden
Wat is Nuts?
De Nuts community is een samenwerkingsverband van partijen die digitale gegevensuitwisseling in de zorg mogelijk maakt. Op basis van een gezamenlijk gedragen manifest ontwikkelt de Nuts community hiervoor open standaarden. Deze zijn gebaseerd op moderne wereldwijde open internetstandaarden, de zogenaamde Nuts-standaarden. Om het voor leveranciers zo eenvoudig mogelijk te maken om deze Nuts-standaarden te implementeren, levert de Nuts community ook gratis open source software: de Nuts-node. De Nuts community wordt gefaciliteerd door stichting Nuts. Meer hierover lees je op de website van Nuts.
De Nuts-standaarden sluiten aan bij het Framework van VIPP Babyconnect waarin staat dat eindgebruikers vrij moeten zijn in de keuze van de applicatie die zij gebruiken. Die applicaties moeten uitwisselbaar zijn en drempelloos met elkaar gegevens kunnen uitwisselen. Alleen op die manier ontstaat een schaalbare en toekomstbestendige oplossing. Daarnaast sluiten de Nuts-standaarden aan op de eis uit de beleidsregel dat geboortezorggegevens interregionaal kunnen worden uitgewisseld. Regio’s die kiezen voor verschillende infrastructuren en/of platforms kunnen onderling alleen gegevens met elkaar uitwisselen wanneer sprake is van gemeenschappelijke standaarden voor de generieke functies (zie vraag ‘Wat zijn generieke functies?’). De Nuts-standaarden voorzien hierin.
Wat heeft de proof of concept opgeleverd?
In november 2021 heeft het programmabureau samen met een aantal leveranciers een proof of concept (PoC) met Nuts-standaarden uitgevoerd. Dit heeft tot de volgende resultaten geleid:
- Allereerst heeft de proof of concept aangetoond dat de Nuts-standaarden geschikt zijn om invulling te geven aan de knooppunten. En aan de generieke functies die nodig zijn voor digitale gegevensuitwisseling in de geboortezorg.
- Ten tweede zijn de Nuts-standaarden open standaarden, die onafhankelijk van een specifiek product of specifieke dienst werken. Hierdoor laat de proof of concept zien dat vrije keuze van applicatie en interregionale gegevensuitwisseling in de praktijk mogelijk zijn.
- Ten derde kunnen de Nuts-standaarden samenwerken met landelijke initiatieven buiten het VIPP-programma Babyconnect, maar ze zijn er niet van afhankelijk. Hierdoor laat de proof of concept zien dat gegevensuitwisseling voldoet aan de wensen van eindgebruikers.
- Ten vierde hebben de leveranciers die de Nuts-standaarden tijdens de proof of concept geïmplementeerd, aangegeven de Nuts-standaarden ruim binnen de resterende looptijd van het VIPP-programma in productie te kunnen brengen. Daarnaast is in de PoC aangetoond dat (XIS-)applicaties die de Nuts-standaarden niet zelf implementeren zonder grote investeringen toch op basis van Nuts-standaarden kunnen uitwisselen. Dit kan door gebruik te maken van bestaande koppelingen tussen XISsen en versnellingsoplossingen zoals Convertor, Resource Server, Viewer. Hiermee laat de proof of concept zien dat gegevensuitwisseling die voldoet aan de wensen van de eindgebruikers tijdig kan worden gerealiseerd.
De volgende casussen zijn gerealiseerd:
- Uitwisseling van gegevens tussen bronhouder Bovenmaas Prenataal, uitgevoerd door Headease (XIS, Convertor, Resource Server, Knooppunt) en een afnemer met Orfeus (XIS) en Caresharing (Viewer, Query Builder, Knooppunt)
- Uitwisseling van gegevens tussen een bronhouder met Vrumun (XIS, Convertor) en ZWConnect (Resource Server, Knooppunt) en een afnemer met Atermes (XIS) en HINQ (Viewer, Query Builder, Knooppunt)
De opgedane kennis en ervaring vormen input voor een nieuwe versie van de Nuts-standaard Bolt Zorginzage. Maar ook input om samen met Taskforce Samen Vooruit en leveranciers te komen tot een Technische Afspraak Zorginzage. Omdat er bewust gekozen is voor Zorginzage in generieke vorm, is deze ook inzetbaar in andere sectoren dan de geboortezorg (waaronder VIPP 5 module 3). Daarnaast zullen de uitkomsten ook verwerkt worden in het Afsprakenstelsel Interoperabiliteit Geboortezorg.
Zijn er video’s van de Proof of Concept beschikbaar?
Er zijn verschillende video’s over de proof of concept beschikbaar:
- Demonstratie gerealiseerde casussen inclusief inleiding en conclusies (28 minuten)
- Demonstratie casus 1 (2 minuten)
- Demonstratie casus 2 (3 minuten)
Wat zijn een bronhouder en afnemer?
Een bronhouder is een zorgaanbieder die gegevens publiceert vanuit het eigen systeem. De afnemer is de zorgaanbieder van waaruit die gegevens worden geraadpleegd in het eigen systeem. De termen bronhouder en afnemer zijn afkomstig uit DIZRA, de referentiearchitectuur van een duurzaam informatiestelsel in de zorg.
Wat is een knooppunt?
Een knooppunt geeft een zorgaanbieder toegang tot de generieke functies (zie vraag ‘Wat zijn generieke functies?’) en een knooppunt koppelt met andere knooppunten. Zo kun je verschillende applicaties en platforms aan elkaar verbinden. Meer informatie over de actor knooppunt vind je hier.
Wat is een Bolt?
De Nuts-standaarden zijn generiek van aard. “Bolt” is de term voor een concrete toepassing van het de Nuts standaarden om een tastbare use-case in de zorg mogelijk te maken. Een bekend voorbeeld is de Bolt eOverdracht die wordt gebruikt voor het implementeren van de verpleegkundige overdracht.
Wat zijn de Nuts-standaarden?
De Nuts-standaarden vormen een verzameling afspraken die nodig is om een decentraal communicatienetwerk in de zorg te creëren.
Hoe zit het met andere landelijke initiatieven?
De bewezen standaard Nuts Bolt Zorginzage kan worden gecombineerd met landelijke initiatieven zoals Twiin, Mitz, ZORG-AB en LSP, maar is er niet van afhankelijk. Samen met andere programma’s gaat VIPP Babyconnect vaststellen hoe deze ontwikkeling past in de gezamenlijke missie om veilige digitale gegevensuitwisseling in de zorg mogelijk te maken.
Wat zijn generieke functies?
Om op een veilige manier digitaal gegevens uit te wisselen in de (geboorte)zorg is een aantal generieke functies nodig. Deze draaien in essentie om de volgende vragen:
- Authenticatie: wie ben je en kun je dat bewijzen?
- Autorisatie: wat mag je vanuit jouw functie/rol, werkrelatie met een zorgaanbieder en aanwezige grondslagen?
- Lokalisatie: welke zorgaanbieders hebben er gegevens van deze cliënt?
- Adressering: waar staan die gegevens dan precies (technisch adres)?
- Grondslag: heeft de cliënt toestemming gegeven, is er sprake van een impliciete toestemming of is er sprake van een andere grondslag voor de verwerking van persoonsgegevens?
- Logging: wie hebben wanneer gegevens geraadpleegd?
Deze vragen moeten worden beantwoord voordat gegevens uitgewisseld kunnen én mogen worden.
Wat is een platform?
Er zijn verschillende types platformen. We bedoelen hier een verzameling van applicaties die ontworpen zijn om onderling goed samen te werken. Deze applicaties zijn doorgaans allemaal van dezelfde leverancier en gebruiken vaak geen open standaarden. Een belangrijk nadeel van een platform kan daarom zijn dat het gesloten is en niet samen kan werken met applicaties van een andere leverancier. Hierdoor wordt niet alleen keuzevrijheid beperkt, maar kun je ook niet vrijuit gegevens uitwisselen met anderen (bijvoorbeeld in een andere regio).
Hoe passen de Nuts-standaarden in het Afsprakenstelsel Interoperabiliteit Geboortezorg?
Het Afsprakenstelsel Interoperabiliteit beschrijft onder meer de actoren die nodig zijn voor digitale gegevensuitwisseling. Eén daarvan is de actor Knooppunt. Deze verzorgt de communicatie met andere knooppunten en zorgt ervoor dat zorgaanbieders gebruik kunnen maken van generieke functies (zoals authenticatie, autorisatie en lokalisatie). (zie ook ‘Wat zijn generieke functies’)
Het implementeren van de Nuts-standaarden is een geschikte manier om te komen tot de knooppunten en de generieke functies die nodig zijn voor digitale gegevensuitwisseling in de geboortezorg.
De verzameling open standaarden en hieraan gerelateerde afspraken worden verder uitgewerkt in het Afsprakenstelsel Interoperabiliteit Geboortezorg, in de Nuts Bolt Zorginzage en in de Technische Afspraak Zorginzage.
Hoe verhoudt deze proof of concept zich tot de voorbeeldimplementatie in Noord-Holland-Noord?
Eerder is in de regio Noord-Holland-Noord in de voorbeeldimplementatie al aangetoond dat zorgverleners van verschillende organisaties die gebruik maken van verschillende applicaties gegevens konden uitwisselen. De uitwisseling verliep hierbij via één platform.
Ondanks dat deze uitwisseling een succesvolle mijlpaal was, is het niet de bedoeling dat er alleen uitgewisseld kan worden binnen één platform. Hiermee creëer je namelijk afhankelijkheid van platformleveranciers en beperk je keuzevrijheid. Daarnaast werpt het een drempel op om tussen verschillende regio’s digitale gegevens te delen. Dit voldoet niet aan de wensen van de eindgebruikers en de eisen van de beleidsregel en het Framework 2018-2022 Realisatie Digitaal Informatie Delen in Geboortezorg Nederland.