In Europa en Nederland is de zorg gebouwd op een sterke eerstelijns zorg, met een daarop afgestemde uitwisseling van zorggegevens. Dorine Veldhuyzen nam deel aan het ICT&health congres en zag dat de heersende visie daar eerder leek gebaseerd op het Amerikaanse zorgmodel, waarin de eerste lijn nauwelijks een rol speelt. Dorine: “De Nederlandse zorg is netwerkzorg. Dat vraagt een andere inrichting van gegevensuitwisseling met patiënten en tussen zorgverleners.”
Passende hybride netwerkzorg is de toekomst
Dorine vertelt vanuit haar ervaring met gegevensuitwisseling in de geboortezorg: “VIPP Babyconnect is een versnellingsprogramma om de geboortezorg te faciliteren bij de implementatie van veilige digitale gegevensuitwisseling. Geboortezorg is netwerkzorg. De zwangere, kraamvrouw en het nieuwe gezin hebben van verschillende zorgverleners naadloos op elkaar aansluitende zorg nodig. We noemen dat passende hybride netwerkzorg. Passende zorg is zorg waarbij gewerkt wordt vanuit ‘samen beslissen’ en zorg die werkt en betaalbaar is aansluitend bij de behoefte van de cliënt. Hybride zorg houdt in dat er zowel zorg op afstand gegeven kan worden (bijvoorbeeld via beeldbellen) als ook live verleend wordt, afhankelijk van wat de behoefte is. Als we gegevensuitwisseling op deze manier inrichten, kan de cliënt zich probleemloos bewegen binnen een netwerk van zorgverleners.”
Sterke eerstelijnszorg
Dorine vervolgt: “Het grootste deel van de zorg vindt plaats buiten het ziekenhuis, omdat we in Nederland en Europa de zorg bouwen op een sterke eerste lijn. Deze Europese benadering is anders dan die in bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Daar is de zorg juist geconcentreerd rondom het ziekenhuis, zonder een sterke eerste lijn. Volgens de Europese visie op zorg zouden we daarom infrastructurele oplossingen, applicaties en gegevensuitwisseling niet moeten ontwerpen vanuit het perspectief van een zorgorganisatie, maar vanuit het perspectief van de cliënt. Die doet namelijk niet alleen een beroep op het ziekenhuis, maar op een netwerk van zorgverleners, en met name in de eerste lijn. Het grootste deel van de zorg vindt nu al plaats buiten het ziekenhuis”
Blijf bewust van de visie op zorg
“Mijn zorg is dat als we werken aan gegevensuitwisseling, we vaak de stap overslaan om deze Europese visie op zorg als uitgangspunt te nemen. Het is essentieel dat we ons bewust zijn van deze basisuitgangspunten als het gaat om hoe we kijken naar zorg. De samenwerking tussen de eerste lijn en het ziekenhuis is ontzettend belangrijk. Het zou moeten bepalen hoe we gegevensuitwisseling, informatiestromen en de infrastructuur daarvoor inrichten.”
Consequenties van data opslaan
“Er wordt nu veel gesproken over modellen voor een landelijk dekkende infrastructuur. Je ziet verschillen ontstaan waarbij in het ene model veel meer sprake is van concentratie van data in grote databases en bij het andere model veel meer wordt gewerkt met een gedistribueerd netwerk van data. Data staat bij de bron op allerlei plekken en wij moeten ervoor zorgen dat dit aan elkaar geknoopt wordt. Dit laatste past precies bij de uitgangspunten van de European Health Data Space (EHDS). De EHDS gaat uit van decentrale opslag van data in de bronsystemen waar deze ontstaat en het opvragen van deze data op het moment dat dat nodig is. Dat sluit goed aan bij mijn punt over hoe we naar zorg kijken. Het is goed om ons bewust te zijn van de visie op zorg en te kijken wat dat voor consequenties heeft bij keuzes in digitale gegevensuitwisseling. Het volgende voorbeeld laat zien hoe dit in de praktijk gaat.”
Casus – Techniek volgt
Tijdens Covid is er in Amsterdam tussen de longartsen en de huisartsen goed overleg geweest om te zorgen dat Coronapatiënten sneller naar huis konden. De huisartsen pakten vervolgens de zorg voor de patiënten thuis op.
De medisch specialisten en de huisartsen waren het met elkaar eens over het zorgproces en ook over wie waarvoor verantwoordelijk was. Ze waren gewend dat de huisartsen de verantwoordelijkheid hebben. Vervolgens werd gekeken hoe dit technisch aan te pakken. Er werd een leverancier bijgehaald die gewend was om in Amerika dit soort vraagstukken aan te pakken en die kwam met een infrastructuur en met technische oplossingen, waarbij het bestaan van de eerstelijns zorg buiten beschouwing werd gelaten.
‘Het is mogelijk’
Terug naar de geboortezorg. Het programma VIPP Babyconnect voltooit in de loop van 2024 ondersteuning van de implementatie van digitale gegevensuitwisseling de geboortezorg. Op dit moment wordt samen met eindgebruikers, zorgorganisaties en leveranciers gewerkt aan het Duurzaam Informatiestelsel Geboortezorg. De ambitie: digitale gegevensuitwisseling die zich blijft richten naar de wensen van eindgebruikers, zodat die blijft aansluiten bij de praktijk. Dorine tot slot: “We zien dat het werkt in de geboortezorg. Het vraagt een inspanning van iedereen, maar het is mogelijk om gegevensuitwisseling in te richten die perfect aansluit op situatie waarin cliënten van verschillende zorgverleners naadloos aansluitende zorg ontvangen.”